14 Ное Државата има обврска да ги заштити членовите на ЛГБТ заедницата од хомофобични акти на насилство и да ги истражи тие злосторства
Предметот Романов и други против Русија (претставка бр. 58358/14, 12.9.2023) се однесува на наводите дека државата не обезбедила заштита за единаесет подносители на претставка кои припаѓаат на заедниците на лезбејки, геј, бисексуалци, трансродови лица и интерсексуалци (ЛГБТИ) од акти на насилство мотивирани од хомофобија, недостаток на ефективни истраги за овие инциденти и незаконско приведување од страна на полицијата.
Европскиот суд за човекови права едногласно утврди повреда на следните членови од Европската конвенција за човекови права: член 3 (забрана на нечовечно или понижувачко постапување), толкуван во врска на член 14 (забрана на дискриминација) во однос на седуммина од подносителите на претставката; повреда на член 3 (ефективна истрага) во врска со член 14 во однос на осуммина од подносителите на претставката; и повреда на член 11 (слобода на собирање и здружување) толкуван самостојно и во врска со член 14 во однос на осуммина од подносителите на претставката. Исто така, во однос на тројца од тужителите, судот утврди повреда на член 5 став 1 (право на слобода и безбедност) и повреда на член 11.
Предметот се однесува на инциденти во кои подносителите на претставката кои учествувале во дозволени про-ЛГБТИ протести биле подложени на вербален и физички напад од контра-демонстранти или биле напаѓани заради присуство на настани кои имале за цел да ги поддржат ЛГБТ лицата или едноставно заради присуство на јавни простори. Некои од нив се здобиле со физички повреди. Подносителите на претставката изнесоа тврдења дека нападите биле мотивирани од омраза. Понатаму, тројца подносители доставиле докази дека биле незаконски задржани од полицијата пред почетокот на дозволените про-ЛГБТИ демонстрации на кои требало да учествуваат.
Полицијата, која била задолжена за обезбедувањето за време на протестите, не интервенирала веднаш во текот на нападите. Предистражните постапки и истрагите, доколку воопшто се покренувале, траеле со години. Во некои случаи, напаѓачите не биле идентификувани или не можеле да бидат осудени поради истекување на рокот за застара на предметите. Иако подносителите на претставката барале да се истражат мотивите на омраза, властите ги отфрлиле тие наводи.
Трустот за еднакви права, ИЛГА-Европа, руската ЛГБТ мрежа и „Хјуман рајтс воч“ дадоа коментари како трети страни, наведувајќи дека концептот на „омраза против одредена социјална група“, како отежнувачки фактор во сторените кривични дела што може да ги опфати злосторствата против ЛГБТИ лица, никогаш претходно не бил применет во предмети кои ја вклучуваат оваа одредена група.
Со оглед на тоа што наводните прекршувања на Конвенцијата се случиле пред 16 септември 2022 година, датумот на кој Руската Федерација го прекина своето членство во Конвенцијата, судот одлучи дека има надлежност да ги испита жалбите.
Судот утврди дека руските власти требало да ги предвидат безбедносните ризици на тие про-ЛГБТ собири и имале време да воведат безбедносни мерки за заштита на учесниците, со оглед на непријателските ставови на делови од руското општество кон ЛГБТИ заедницата. Дополнително, на социјалните мрежи кружеле сериозни закани пред демонстрациите, на кои ѝ било укажано на полицијата, така што таа била обврзана да ги искористи сите можни средства за да ги неутрализира заканите или да ја деескалира тензијата.
Имајќи предвид дека истрагите биле одложувани или не биле целосно спроведени, судот не ги сметаше за „ефективни“ во смисла на член 3 од Конвенцијата. Освен тоа, можните мотиви на омраза зад нападите не биле земени предвид, бидејќи истражните органи постојано ги отфрлале наводите на подносителите дека нападите биле хомофобични. Како што наведе судот, „Кога истражуваат насилни инциденти како што е малтретирањето, државните органи, исто така, се должни да ги преземат сите разумни чекори за да ги откријат можните дискриминаторски мотиви за насилен чин. Тие мора да ги испитаат сите факти кои можат да претставуваат индикација на насилство поттикнато од омраза кон жртвата, вклучително и можни хомофобични мотиви“. (став 76).
Соодветно на тоа, Судот утврди дека дошло до повреда на член 3 од Конвенцијата во врска со член 14, и од суштински и од процедурален аспект.
Судот, исто така, утврди повреда на правото на слобода на подносителите на претставката според член 5 и кршење на негативните обврски на државата според член 11 (обврски прекршени со чинот на спречување на подносителите да учествуваат во настанот со незаконско апсење), толкуван самостојно. Во врска со ситуацијата на еден подносител, судот забележа дека „иако домашните судови во граѓанската постапка утврдиле дека лишувањето од слобода на г-дин Прокопенко било незаконско, износот од 27 евра што му е досуден во однос на нематеријална штета не може да се смета за соодветна и доволна отштета за наводното прекршување на Конвенцијата“ (став 86).
Бидејќи националните власти не ги обезбедиле соодветно демонстрациите со тоа што не ги спречувале хомофобните навреди и физичкото насилство од контра-демонстрантите, Судот заклучи дека државата не ги исполнила своите позитивни обврски од член 11 (да обезбеди ефективно уживање на слободата на собирање) од Конвенцијата, протолкуван самостојно и во врска со член 14.