05 Qer Beteja e vazhdueshme e gazetarëve në Serbi

Serbia ka dëshmuar rritje shqetësuese të sulmeve dhe kërcënimeve ndaj gazetarëve, duke shkaktuar shqetësime të konsiderueshme në lidhje me gjendjen e lirisë së mediave dhe sundimin e ligjit në vend. 

Së fundmi, qyteti verior serb i Novi Sadit është bërë pikë qendrore e sulmeve të tilla, ku disa gazetarë, duke përfshirë drejtorin ekzekutiv të Shoqatës së Pavarur të Gazetarëve të Vojvodinës (NDNV), u vunë në shënjestër. Ana Lalić Hegediš dhe Dinko Gruhonjić, të dy të lidhur me NDNV-në, janë përballur me një fushatë të pamëshirshme frikësimi, duke përfshirë kërcënime të dhunës fizike. Kjo fushatë filloi nga një video-montazh i manipuluar, duke shtrembëruar deklaratat e Gruhonjićit dhe duke e ekspozuar ndaj akuzave të pabaza. Përveç kësaj, qëndrimi publik i Lalić Hegedišit për ndërtimin e një kishe në një vendbanim të Novi Sadit e ka bërë atë cak armiqësie.

Këta gazetarë bombardohen me mijëra mesazhe kërcënuese në mediat sociale dhe përmes postës elektronike. Lalić Hegediš ka pranuar kërcënime me vdekje dhe vërejtje seksiste, ndërsa grafite kërcënuese janë shfaqur në rezidencën private të Gruhonjićit.

Disa organizata mediale u janë përgjigjur këtyre sulmeve duke u kërkuar autoriteteve të fillojnë hetime të menjëhershme dhe të zbatojnë masa për të ofruar sigurinë dhe mbrojtjen e gazetarëve të shënjestruar. Disa kanë theksuar edhe rolin e zyrtarëve publikë në nxitjen e fushatave kundër gazetarëve dhe promovimin e urrejtjes ndaj tyre.

Situata e rëndë theksohet nga gjetjet e raportit të fundit “Liria e Shprehjes dhe Pluralizmi i Medias 2023” në Serbi, botuar nga Shoqata e Pavarur e Gazetarëve të Serbisë (IJAS). Raporti paraqet pamje të zymtë, duke theksuar zbatimin joefektiv të ligjit, presionin e përhapur mbi gazetarët dhe shkeljet shtetërore të pluralizmit të medias.

Hulumtimet e fundit nga Shoqata e Gazetarëve të Serbisë dhe Shoqata e Pavarur e Gazetarëve të Serbisë zbulojnë se presionet institucionale janë kërcënimi më i zakonshëm me të cilin përballen gazetarët, pasuar nga presionet ekonomike ose pasiguria në punë. Përveç kësaj, fushatat e njollosjes dhe paditë strategjike kundër pjesëmarrjes publike (SLAPPs) janë jashtëzakonisht të përhapura, duke kontribuar në një klimë frike dhe censure.

Sipas hulumtimit “gazetarët në Serbi vlerësojnë reagimin e autoriteteve shtetërore në rastet e kërcënimeve të raportuara të sigurisë si të papërshtatshme (90%), dhe 75% e të anketuarve thonë se qëndrimi i autoriteteve shtetërore ndaj tyre (kur raportuan kërcënime) ishte pak a shumë negativ”. Për më tepër, një shqetësim tjetër serioz është fakti se shumë sulme serioze ndaj gazetarëve mbeten të pazgjidhura, përfshirë vrasjen e gazetarit të shquar Slavko Ćuruvija në vitin 1999.