20 Sht Njohja e bashkësive të së njëjtës gjini

Në rastin Buhuceanu dhe të tjerët kundër Rumanisë (kërkesat nr. 20081/19 dhe 20 të tjerë, 23.05.2023), Gjykata Europiane për të Drejtat e Njeriut vendosi me 5 vota pro dhe 2 kundër se ka pasur shkelje të Nenit 8 (e drejta për respektimin e jetës private dhe familjare) të Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut.

Kërkuesit janë të gjithë çifte të së njëjtës gjini. Rasti kishte të bënte me qasjen në njohjen ligjore për marrëdhëniet e kërkuesve. 

Gjykata përsëriti se shteteve anëtare u kërkohej të siguronin një kornizë ligjore që lejon njohjen dhe mbrojtjen e duhur të marrëdhënieve të çifteve të së njëjtës gjini. Ajo iu referua në lidhje me këtë aktgjykimit të saj të Dhomës së Madhe në rastin Fedotova dhe të tjerët kundër Rusisë (nr. 40792/10 dhe 2 të tjerë) dhe trendi i qartë i vazhdueshëm brenda shteteve anëtare. Shtetet kishin një farë diskrecioni (“marzhi i vlerësimit”) në lidhje me formën e njohjes dhe llojin e mbrojtjes së ofruar. Sipas ligjit rumun, vetëm një formë e bashkimit familjar – martesë mes gjinisë së kundërt – u njoh ligjërisht. Disa përpjekje për të ndryshuar këtë situatë ligjore kishin dështuar në Parlamentin rumun dhe Qeveria nuk kishte dhënë asnjë shenjë të qëllimit të tyre për të zgjeruar qasjen në mbrojtje ligjore për marrëdhënie të tjera, duke deklaruar se “interesi mbizotërues” ishte mosdhënia e mbrojtjes së bashkësive të tilla sipas Nenit 8, në kontrast të thellë me situatën në një numër të madh të shteteve të tjera të Konventës. 

Kërkuesit, si çiftet e tjera në situatën e tyre, nuk ishin në gjendje t’u qaseshin të drejtave të shumta sociale dhe civile të disponueshme sipas ligjit për çiftet e martuara, dhe të rregullonin fusha të tilla si prona, mirëmbajtja dhe trashëgimia brenda çiftit. Gjykata vuri në dukje argumentin e Qeverisë se këto të drejta mund të përsëriten nga marrëveshjet kontraktuale private, por vlerësoi se argumentit i mungonin detajet, dhe në çdo rast tashmë ishte refuzuar në praktikën gjyqësore të Gjykatës. 

Tutje, Gjykata deklaroi se qëndrimet negative nga ana e shumicës heteroseksuale nuk mund të anashkalonin interesat e kërkuesve për të njohur marrëdhëniet e tyre dhe se lejimi i njohjes së bashkësive të së njëjtës gjini nuk do të dëmtonte institucionin e martesës, pasi çiftet e gjinisë së kundërt ende mund të martoheshin. Në përgjithësi, asnjë nga argumentet e paraqitura nga Qeveria për të justifikuar kufizimin e bashkësive ligjore ndaj martesës heteroseksuale nuk mund të tejkalojë interesin e kërkuesve për të njohur marrëdhëniet e tyre. Andaj ka pasur shkelje të Nenit 8 të Konventës.

Referencat nga faqja zyrtare e Gjykatës Europiane për të Drejtat e Njeriut