Viktimat e dhunës në familje në Maqedoninë e Veriut

Raportet e rasteve të dhunës në familje shtohen nga viti në vit – por shumë gra viktima mbesin vetëm në luftën e tyre, me një sistem që nuk arrin t’i mbrojë ato.

“Kur e raportova burrin tim të dhunshëm, në vend që të merrja ndihmë, mora buzëqeshje dhe një shpjegim se dhuna në familje është problem që duhet të zgjidhet në shtëpi, me burrin e vet”. Kjo ishte përgjigjja që mori një grua pasi mori guximin të raportonte partnerin e saj, i cili e kishte rrahur për vite me radhë.

Të anketuarit e tjerë të pyetësorit “(Mos)reagimi sistematik ndaj dhunës në familje” shprehin ndjenja të ngjashme negative për institucionet që pritet t’i mbrojnë ato. Në vend se të ishin aleatë të tyre, ata thanë se ishte bashkëpunëtorë në dhunën që kishin pësuar.

Gati gjysma e viktimave thanë se kishin raportuar në polici dhunën që kishin pësuar. Nga 27 gra që ndanë përvojat e tyre në pyetësor, 44 për qind thanë se udhëzimet që morën nga institucionet kompetente pas raportimit ishin të paqarta. Një përqindje më e madhe e të anketuarve, mbi 56 për qind, u ankuan për Qendrat për Punë Sociale. Tridhjetë për qind u ankuan për joprofesionalizmin e policisë.

Përvoja e kësaj gruaje nxjerr në pah mosfunksionimin e sistemit në Maqedoninë e Veriut dhe paaftësinë e tij për t’u marrë me dhunën në familje. Ngathtësia dhe reagimet joadekuate ndaj ankesave i lënë gratë vetëm dhe të demoralizuara. “Kur pret shumë gjatë që institucionet të zgjidhin problemin, rastet shpesh mund të përfundojnë me vrasje, e disa edhe me vetëvrasjen e viktimës”, tha një nga të anketuarit tanë. Analiza e pyetësorit tregon se viktimat duan një marrëdhënie dhe komunikim më empatik me institucionet, kur raportojnë dhunën. Ata duan që gratë të mos viktimizohen më tej me paragjykime dhe dënime. Ata theksojnë se nxitja e viktimave për t’u kthyer tek abuzuesit e tyre duhet të shmanget me çdo kusht.

Nuk përfundojnë në gjykatë të gjitha rastet e dhunës në familje. Në fakt, shumë viktima heqin dorë në gjysmë të rrugës. Dënimet që u shqiptohen autorëve janë gjithashtu demotivuese. “Nga të gjitha rastet, 64 për qind përfunduan me dënim me kusht, 25 për qind përfunduan me dënim me burg dhe 11 për qind me pushimin e çështjes … Kjo situatë flet për një politikë dënimi shumë më të butë sesa dënimi mesatar i dhënë për rastet e zakonshme penale”, thotë koalicioni “Të gjithë për gjykim të drejtë”.

Shumica e viktimave të dhunës në familje jetojnë në zonat urbane (rreth 80 për qind) dhe kërkojnë drejtësi në gjykatë. Pjesa tjetër jeton në zonat rurale. Por pothuajse gjysma e viktimave të dhunës në familje (46 për qind), të cilët ranë dakord të ndiqnin penalisht autorin e krimit më vonë hoqën dorë prej saj; 40 për qind e rasteve përfunduan me pranimin e fajit nga autori i krimit.

Sipas statistikave nga gjykata më e madhe në vend, Gjykata Penale në Shkup, kryerësve të dhunës në familje kryesisht u jepen dënime me kusht. Në vitin 2022, kjo gjykatë nxori 81 vendime përfundimtare në të gjitha rastet që lidhen me dhunën në familje. Prej tyre, 19 të pandehur morën dënim me burg, 33 morën dënim me kusht, tetë morën dënim me kusht me mbikëqyrje mbrojtëse dhe vetëm një mori trajtim të detyrueshëm psikiatrik. Gjashtë nga 81 akuzat u hodhën poshtë ose u refuzuan. Procedura pushoi përfundimisht për 14 të pandehur. Në vitin 2021, 91 raste u bënë përfundimtare.  Prej tyre, 12 të pandehur u dënuan me burg, 51 u dënuan me kusht, 7 u dënuan me kusht me mbikëqyrje mbrojtëse dhe 2 u liruan vetëm me gjoba. Dy raste u ndërprenë për shkak se paditësi hoqi dorë, dy akuza u refuzuan plotësisht, ndërsa procedura u ndërpre edhe për 15 të pandehur. 

Referenca nga BalkanInsight