08 Авг Србија ја прекрши слободата на изразување на медиумски радиодифузер: правила на ЕСЧП
Европскиот суд за човекови права одлучи дека дошло до повреда на член 10 (слобода на изразување) од Европската конвенција за човекови права во случајот Радиодифузна компанија Б92 АД против Србија (Претставка бр. 67369/16, 5.9. 2023.).
Во 2011 година, фирмата-жалител пријавила дека 12 лица, вклучувајќи го и З.П., во тоа време помошник-министер за здравство, биле претходно отстранети од полицискиот список на осомничени во врска со набавката на вакцини против свински грип. Извештајот беше заснован на истрага од тим новинари на Б92, вклучително и белешка добиена од двајца полицајци. Последователно, З.П. поведе граѓанска постапка против фирмата-жалител во април 2012 година за повреда на нејзината чест и углед поради неточни информации објавени од страна на подносителот на претставката.
Домашните судови утврдија дека емисиите и написите на интернет на фирмата му наштетиле на угледот на помошникот министер. Тие ѝ наложија на фирмата да плати обесштетување за нанесена нематеријална штета и да го отстрани написот од својата веб-страница, како и да ја објави пресудата против неа. На крајот, Уставниот суд во 2016 година заклучи дека фирмата-жалител не успеала соодветно да ги потврди фактите.
Затоа, фирмата-жалител во својата жалба пред ЕСЧП (Судот) тврди дека државата ја прекршила нејзината слобода на изразување што е загарантирана според член 10 од Конвенцијата.
Судот наведе дека „мешањето во слободата на изразување на фирмата-жалител се стреми кон една од легитимните цели предвидени во член 10 став 2 од Конвенцијата, имено заштита на угледот или правата на другите“. Сепак, останува да се испита „дали мешањето било неопходно во едно демократско општество“.
Судот нагласи дека државите имаат широко дискреционо право при оценувањето на неопходноста и обемот на какво било мешање во слободата на изразување. Сепак, беше истакнато дека тоа дискреционо право се стеснува кога коментарите се однесуваат на прашање од јавен интерес.
При оценувањето, Судот разгледа неколку елементи важни за воспоставување баланс помеѓу правата заштитени според член 8 (почитување на приватниот живот) и член 10 (слобода на изразување) од Конвенцијата:
- влијанието на предметната статија или емисија врз дебата од јавен интерес;
- колку е познато засегнатото лице и која е темата на извештајот;
- однесувањето на засегнатото лице пред објавувањето на статијата;
- начинот на добивање на информациите и нивната веродостојност;
- содржината, формата и последиците од информацијата; и
- сериозноста на изречената санкција.
Судот заклучи дека домашните судови не успеале соодветно да ги разгледаат важните елементи на случајот и не воспоставиле правилно баланс меѓу правото на углед на З.П. и слободата на изразување на фирмата-жалител. Надминувајќи ги своите тесни дискрециони права, домашните судови утврдија дека мешањето било непропорционално и неоправдано во едно демократско општество.
Понатаму, Судот утврди дека „не може да се критикува фирмата-жалител дека не презела дополнителни чекори за да се утврди вистинитоста на спорните наводи и дека е уверен дека фирмата-жалител постапила со добра волја и со трудољубивост што се очекува од одговорен новинар кој известува за прашање од јавен интерес“.
Следствено, Судот заклучи дека е прекршен членот 10 од Конвенцијата.