16 Kor Raporti i OSBE-së për Sistemin e Drejtësisë në Kosovë pas dorëheqjes masive të vitit 2022

Në shkurt të vitit 2024, Misioni i OSBE-së në Kosovë nxori një raport që hodhi dritë mbi pasojat e dorëheqjes masive të gjyqtarëve, prokurorëve dhe stafit administrativ serb të Kosovës nga sistemi i drejtësisë në rajonin e Mitrovicës në vitin 2022.

Integrimi i gjyqtarëve, prokurorëve dhe stafit administrativ serb të Kosovës në sistemin e drejtësisë së Kosovës, siç mandatohet nga Marrëveshja e Brukselit 2013 dhe Marrëveshja pasuese e Drejtësisë 2015 ishte një hap i rëndësishëm i arritur deri në tetor 2017. Megjithatë, peizazhi politik në veri të Kosovës u bë gjithnjë e më i paqëndrueshëm dhe i tensionuar gjatë gjithë vitit 2022.

Në tetor 2022, vendimi i Qeverisë së Kosovës për t’i riregjistruar automjetet me targa të lëshuara nga Serbia ndezi tensione të mëtejshme. Kështu, në nëntor 2022, drejtori serb i Drejtorisë Rajonale të Policisë së Kosovës për Veriun, Nenad Djuric, deklaroi publikisht se policët serbë të Kosovës në rajon nuk do ta respektonin vendimin, duke çuar në pezullimin e tij nga Policia e Kosovës.

Në përgjigje të pezullimit të Djuricit, udhëheqësit politikë serbë njoftuan tërheqjen e përfaqësuesve serbë të Kosovës nga institucionet e Kosovës në veri. Ky vendim shkaktoi një valë dorëheqjesh, dhe të gjithë gjyqtarët, prokurorët dhe  personeli administrativ u tërhoqën në rajonin e Mitrovicës. 

Pasojat e këtij eksodi masiv ishin të thella, duke ndikuar në efikasitetin dhe funksionalitetin e sistemit të drejtësisë Mitrovicë. Procedurat gjyqësore pësuan ndërprerje të konsiderueshme dhe mungesë seancash në rastet e caktuara për gjyqtarët dhe prokurorët serbë të Kosovës.

Dorëheqja masive jo vetëm që prishi procedurat gjyqësore, por komprometoi edhe parimet themelore të gjykimit të drejtë, duke përfshirë të drejtën për gjykim brenda një kohe të arsyeshme dhe qasjen në drejtësi. Shumë çështje penale dhe civile iu caktuan gjyqtarëve dhe prokurorëve shqiptarë të Kosovës, gjë që çoi në një ngarkesë të shtuar të gjyqtarëve dhe prokurorëve shqiptarë të Kosovës dhe shkaktoi vonesa të çështjeve.

Sipas raportit, duke krahasuar të dhënat para dhe pas dorëheqjes masive, vërehet dukshëm rënie e ndjeshme “në ekzekutimin e vendimeve gjyqësore, pasi të dhënat statistikore tregojnë rënie të dukshme të shkallës së përgjithshme të zgjidhjes nga 64% në gjysmën e parë të vitit 2022 në 25% në të njëjtën periudhë në vitin 2023.” Në mënyrë të ngjashme, në lidhje me “rastet e gjykimit të përgjithshëm të krimit, të dhënat statistikore tregojnë një rënie të dukshme të shkallës së përgjithshme të zgjidhjes nga 117% në gjysmën e parë të vitit 2022 në 74% në gjysmën e parë të vitit 2023.”