26 Mar Gjykata Europiane e Drejtësisë zgjeron mbrojtjen e azilit për gratë që përballen me dhunë gjinore

Në një vendim historik (C-621/21), Gjykata Europiane e Drejtësisë (GJED) ka zgjeruar mbrojtjen e azilit për gratë që përballen me dhunë gjinore, duke pohuar se gratë mund të njihen se i përkasin një grupi shoqëror me të drejtë azili. Vendimi erdhi si përgjigje të rastit të një gruaje turke me origjinë kurde që kërkoi strehim në Bullgari pasi përjetoi kërcënime, rrahje dhe martesë të detyruar në vendin e saj. Vendimi i gjykatës është pritur me miratim nga OJQ të ndryshme, duke sinjalizuar një hap vendimtar drejt njohjes së sfidave unike me të cilat përballen gratë që largohen nga dhuna në familje dhe nga dhuna seksuale.

GJED-ja, me seli në Luksemburg, sqaroi se statusi i refugjatit mund t’u jepet individëve të persekutuar për arsye të racës, fesë, kombësisë, mendimit politik ose anëtarësisë në një grup të caktuar shoqëror. Më e rëndësishmja, gjykata deklaroi se “gratë, në tërësi, mund të konsiderohen se i përkasin një grupi shoqëror” dhe statusi i refugjatit mund të jepet nëse ato përballen me dhunë fizike ose mendore, përfshirë dhunën seksuale dhe familjare, në vendin e tyre të origjinës. Gjykata theksoi se nëse nuk plotësoheshin kushtet për dhënien e statusit të plotë të refugjatit, gratë ende mund të kualifikoheshin për statusin e mbrojtjes plotësuese. Kjo vlen veçanërisht nëse ekziston një rrezik real për t’u vrarë ose për t’iu nënshtruar dhunës, veçanërisht nga anëtarët e familjes ose të komunitetit, për shkak të shkeljeve të pretenduara të normave kulturore, fetare ose tradicionale.

Ndërsa vendimi shihet si zhvillim pozitiv, janë ngritur shqetësime në lidhje me ndikimin e tij praktik. Organizata të ndryshme të grave theksuan nevojën për një kornizë specifike, duke përfshirë akomodime të sigurta dhe qasje në qendra të specializuara konsultimi, që gratë të aplikojnë në mënyrë efektive për azil dhe të paraqesin rastet e tyre. 

Rëndësia e Konventës së Stambollit, e ratifikuar nga BE-ja në qershor 2023, u njoh nga GJED-ja. Traktati synon të parandalojë dhunën dhe të mbrojë viktimat, duke obliguar nënshkruesit e tij, përfshirë shtetet anëtare të BE-së. Veçanërisht, disa vende të BE-së, si Bullgaria, Çekia, Hungaria, Lituania dhe Sllovakia, ende nuk e kanë ratifikuar konventën, duke bërë thirrje për miratimin e tyre të shpejtë për të mbështetur vendimin e GJED-së.

Vendimi i GJED-së përbën një hap vendimtar drejt njohjes së sfidave specifike me të cilat përballen gratë që largohen nga dhuna gjinore dhe kërkojnë azil. Ndërsa shtetet anëtare të BE-së lëvizin nëpër zbatimin e këtij vendimi, theksi mbi parimet e Konventës së Stambollit bëhet parësor, duke nënvizuar angazhimin e BE-së për të eliminuar dhunën ndaj grave.